قبل از اینکه به این پرسش پاسخ داده شود، طرح یک مقدمه را ضرورى مى بینیم و آن اینکه انسان براى رسیدن به مدارج عالیه کمال لازم است که خدا را پرستش کند. چرا که ممکن الوجود زمانى به کمال مى رسد که به واجب الوجود بپیوندد، هر چند که یکى از بارزترین صفات ثبوتیه خداوند صمد است و احتیاجى به عبادت و ستایش ما نداشته و اساسا بى نیازى کمال اوست .
ان تکفروا انتم و من فى الارض جمیعا فان الله لغنى حمید.
اگر شما و همه مردم زمین کافر شوید و از پرستش او سرپیچى کنید خداوند بى نیاز و ستوده است .
گر جمله کاینات کافر گردد بر دامن کبریایى اش ننشیند گرد
الهى انت الغنى بذاتک ان یصل الیک النفع فلک فکیف لا تکون غنیا عنى .
خدایا تو بى نیازتر از آنى که حتى نفعى از سوى خودت به تو برسد، پس ‍ چگونه از من بى نیاز نباشى .
آرى احتیاج و نیاز از صفات و خصوصیات پدیده است ؛ اما آیا خداوند جزء پدیده هاست و یا مظاهرى از آنها است که عبادت ما او را ارضاء و اقناع کند.
آیا معلم احتیاجى به درس خواندن دانش آموز دارد که او را تشویق به درس ‍ خواندن نموده و گاهى نیز به اجبار و تهدید او را وادار به فراگیرى دروس ‍ خود مى کند؟!
درس خواندن و یا نخواندن دانش آموز چه سود و زیانى براى معلم دارد؟ آیا معلم محتاج درس خواندن دانش آموز خود است ؟ همین مساله در مورد خدا که اول معلم انسانها است ، صادق است .
قرآن به انسانها که شاگردان مکتب اویند دستور نماز مى دهد، چرا که نزد خدا بهترین راه رسیدن به کمال و سعادت واقعى همان انجام فرایض دینى بویژه نماز است . امام صادق علیه السلام مى فرماید:
در نزد خدا مقاماتى است که بدون دعا نیایش و نماز کسى به آن کمالات نمى رسد. (22)
اى انسان اگر مى خواهى متخلق به اخلاق الله شده و کسب کمالات عالیه نمایى ، یک راه در پیش دارى و آن عبادت است و تنها از طریق ارتباط با معبود و راز و نیاز با اله خود است که به سوى پاکیها و صفات عالیه انسانى روى مى آورى و اگر از معبود و اله خود قطع رابطه نمایى ، اى بسا که زود باشد در دام شیطان ، دشمن قسم خورده خود، گرفتار شوى ، چه زمانى که تو با معبود خود سخن مى گویى دشمنان تو، ابلیس و ذریه اش ، از تو مى گریزند و این هنگام است که فرشتگان پیرامون تو ایستاده ، تو را مقتداى خود دانسته و خداى را به امامت تو عبادت مى کنند ولى همین که در نماز و یاد معبود خود مسامحه نمودى و او را به فراموشى سپردى ، شیاطین گرداگردت براى منحرف کردنت از مسیر کمال و سعادت دنیا و آخرت جمع گردند و تا تو را با وساوس شیطانى خویش از مسیر الله منحرف نسازند، آرام ننشینند. پس تو اى انسان با سلاح ایمان و نماز به مبارزه با دشمن دیرینه ات ، شیطان ، برخیز و کمر او را با اذکار نماز بشکن که نماز نیکو حربه اى است در به زانو درآوردن ابلیس و ذریه او. اما پاسخ دیگرى که به این سوال چرا نماز بخوانیم (23) مى توان داد این است ؛ کسانى که این سوال را مطرح مى نمایند، از دو حال خارج نیستند:
الف یا قلبا به وجود خدا و حقانیت پیامبر صل الله علیه و آله و ادیان گذشته و ائمه معصومین علیه السلام ، معتقد هستند.
ب یا اینکه در وجود خدا و بزرگان دین ، شک و شبهه اى دارند که در صورت دوم باید قبل از طرح سوال فوق الذکر در پى مطالعه و جستجو در آفاق و انفس وکتب مربوطه ، اعتقاد خود را به وجود مبدا و ادیان گذشته و ائمه علیه السلام و عصمت آنان محکم کنند.
اما کسانى که به خدا و پیامبر و ائمه هدى و حکمت و علم بى پایان آن ایمان دارند، بدون هیچ چون و چرایى تعبدا به هر یک از دستورات و احکام دینى گردن مى نهند، چنانکه وقتى بیمارى براى معالجه بیمارى خود، نسخه اى را از پزشک حاذق حکیم و دانا و آگاه به کار خویش دریافت نمود، بى هیچ چون و چرایى براى سلامت و بهبودى خود مو به مو به دستورات پزشک عمل مى نماید.
به عبارت بهتر؛ وقتى بیمار به پزشک مراجعه مى کند پس از تشخیص ، تعدادى دارو از قبیل شربت ، قرص ، کپسول ، و آمپول براى بیمار مى نویسد و دستور مى دهد که مثلا فلان قرص را هر 8 ساعت یکبار میل نموده و آمپول را هر روز یک بار سر وقت معین تزریق نماید. و ضمنا به بیمار توصیه مى کند که از خوردنیها و چیزهایى که بیمارى را تجدید مى کند، جدا خوددارى کند.
مثلا از خوردن غذاهاى سرخ کرده ، چربى ، ترشیها، گوشت ، غذاهاى سنگین ... پرهیز نماید. و بیمار بدون هیچ پرسشى از فلسفه این داروها، چون به علم و تخصص پزشک خود ایمان دارد به یکایک دستورات پزشک در وقت معین عمل مى کند. (24)
تازه اگر بیمار بگوید: تا من از خواص یکایک این داروها آگاهى نیابم آنها را مصرف نمى کنم . طبعا پس از مدتى خواهد مرد که البته هیچ بیمار عاقلى چنین نمى کند.
آرى همانطور که بیمار در مراجعه به پزشک ، خود را در اختیار او قرار مى دهد و یا مثلا اتومبیل و ساعت خود را براى تعمیر در اختیار مکانیک و ساعت ساز قرار مى دهد و سوال پیچ نمى کند چون به علم و آگاهى آنها در کار خود اعتقاد و یقین دارد. در مسائل عبادى نیز انسان باید به فرامین الهى بدون هیچ چون و چرایى گردن نهد.
آرى شخص نماز گزار و معتقد به خداى حکیم ، آگاه است که هیچ یک از دستورات خداوند بودن حکمت نیست و او همه احکام دینى را در نسخه هایى کتب آسمانى توسط پیامبران براى سعادت و خوشبختى و خیر و صلاح بشر بیان داشته است . پس نماز گزار هر یک از احکام دینى را بدون دانستن فلسفه آنان با جدیت کامل انجام مى دهد، هر چند عملى که از روى شناخت و آگاهى صورت پذیرد، به مراتب از عملى که از روى جهل و ناآگاهى صورت مى پذیرد، بهتر است ؛ لکن این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که ما بنده و عبد اوییم . بنابراین نباید روحیه تعبد و تسلیم پذیرى در برابر دستورات او را از یاد ببریم . حسن ختام این مقوله سخن جالب دیل کارنگى است که در پاسخ این پرسش مى گوید:
اگر من از کشف فلسفه و رموز دعا و نماز عاجزم ، دلیل بر این نمى شود که از یک زندگى سعادتمندانه اى که عبادت به همراه دارد، استفاده نکنم .